chẩn đoán chính xác gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ (chủ yếu là triglycerides) tích tụ trong gan hơn 5% trọng lượng gan. Triệu chứng thường thấy là chứng gan to kín đáo, gia tăng vừa phải các men gan và phosphatase kiềm.
Nếu chia theo tổn thương giải phẫu bệnh (có liên quan đến độ nặng và khả năng hồi phục) thì có ba nhóm: gan nhiễm mỡ đơn thuần, viêm gan do thoái hóa mỡ và xơ gan. Nếu phân theo nguyên nhân thì gan nhiễm mỡ có thể chia làm hai nhóm chính: do rượu (AFLD) và không do rượu (NAFLD). Nhóm không do rượu là một nhóm rất lớn và có nhiều nguyên nhân khác nhau.
Trên thực tế phần lớn trường hợp gan nhiem mo được ghi nhận hiện nay là hậu quả của lối sống lười vận động, ăn nhiều chất béo và đường, uống nhiều rượu bia.
Siêu âm, chính xác cỡ nào?
Chẩn đoán chính xác nhất là dựa vào kết quả giải phẫu bệnh sau khi sinh thiết. Tuy nhiên, ít ai muốn làm sinh thiết gan chỉ vì gan nhiễm mỡ đơn thuần. Do đó, chẩn đoán gan nhiễm mỡ chủ yếu dựa vào siêu âm. Chẩn đoán hay phân độ gan nhiễm mỡ hiện nay phụ thuộc hoàn toàn vào con mắt của bác sĩ làm siêu âm và có tính chủ quan rất cao. Vì thế có khá nhiều trường hợp chẩn đoán nhầm hay quá lố do bác sĩ siêu âm thiếu kinh nghiệm hoặc việc cài đặt máy siêu âm không chính xác gây ra.
Siêu âm được ưa chuộng vì chi phí thấp và an toàn, đồng thời có độ nhạy và độ đặc hiệu khá cao trong việc phát hiện bệnh gan nhiễm mỡ. Tuy nhiên, có một số chi tiết cần cân nhắc:
- Siêu âm chẩn đoán gan nhiễm mỡ kém chính xác nếu bệnh nhân bị béo phì do sự cản âm của lớp mỡ dày dưới da.
- Siêu âm chẩn đoán gan nhiễm mỡ kém chính xác nếu bệnh nhân có bệnh gan mãn tính khác, đặc biệt là viêm gan.
- Siêu âm không phân biệt được gan nhiễm mỡ đơn thuần hay có viêm gan do thoái hóa mỡ (NASH: Non alcoholic steatohepatitis).
Hiện tượng “giả u”
Nói chung, gan nhiễm mỡ là một bệnh nhẹ và diễn tiến lành tính. Tuy nhiên, vài trường hợp đặc biệt có thể gây hoảng sợ cho cả bệnh nhân lẫn bác sĩ dieu tri gan nhiem mo. Đó là các trường hợp gan nhiễm mỡ “giả u”. Đây là một nhóm bệnh đặc biệt trong đó tình trạng nhiễm mỡ chỉ xảy ra không hoàn toàn. Sự khác biệt về độ sáng giữa vùng gan bình thường và vùng gan nhiễm mỡ tạo hình ảnh giả khối u chỉ có thể phân biệt nếu bác sĩ siêu âm có nhiều kinh nghiệm hoặc phải làm thêm CT hay MRI.
• Có thể phần lớn gan bị nhiễm mỡ và chỉ có vài chỗ là bình thường (Focal sparing). Vùng bình thường hay nằm xung quanh túi mật, quanh rốn gan tối (đen) hơn xung quanh.
• Có thể phần lớn gan bình thường và chỉ vài chỗ là bị nhiễm mỡ (Focal steatosis). Vùng nhiễm mỡ thường ở ngoại vi gan, có giới hạn rất rõ, giống như đường biên trên bản đồ, sáng (trắng) hơn xung quanh.
Nếu rơi vào trường hợp này, bạn có thể làm thêm một số xét nghiệm về chức năng gan, dấu ấn ung thư và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác để có thể hoàn toàn an tâm về sức khỏe của mình. Việc điều trị hiệu quả có thể dần xóa đi hình ảnh giả u này.
Nếu tình cờ đi kiểm tra sức khỏe và được cho biết bị gan nhiễm mỡ, bạn sẽ làm gì?
* Việc đầu tiên: bạn không nên lo lắng hoảng sợ mà nên kiểm tra lại ý kiến người thứ hai. Đó có thể là một bác sĩ chẩn đoán hình ảnh khác để có được ý kiến khách quan và độc lập. Nếu có điều kiện, CT hay MRI đều có thể giúp khẳng định tình trạng gan không nhiễm mỡ với độ chính xác bằng hoặc cao hơn cả siêu âm. Sinh thiết gan không cần thiết vì lợi bất cập hại.
* Nếu kiểm tra lại vẫn nghĩ đến gan nhiễm mỡ, bạn cũng không cần phải lo lắng vì như đã nói, gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng, diễn tiến lành tính và ít khi đưa đến biến chứng. Để chắc chắn không bị tình trạng viêm gan mỡ, cần xét nghiệm các men gan. Nếu men gan không cao hoặc chỉ tăng nhẹ, tình trạng tổn thương gan không đáng kể và thường không cần điều trị đặc hiệu về gan. Ngược lại, men gan tăng cao là dấu hiệu báo động có viêm gan và có khả năng đưa đến các di chứng nặng hơn về sau.
* Trong đa số trường hợp, gan nhiễm mỡ không phải là vấn đề chính mà câu hỏi cần tìm ra lời giải là nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ. Việc xác định được nguyên nhân đồng nghĩa với xác định được phác đồ điều trị đúng nhất cho mỗi người bệnh. Đó có thể là việc thay đổi chế độ ăn, chế độ sinh hoạt, tập luyện, việc kiểm soát đường máu hay mỡ máu… Khi nguyên nhân sinh bệnh được loại trừ, tình trạng gan nhiễm mỡ sẽ tự cải thiện.

Xem: bệnh viêm gan| benh viem gan A| viêm gan siêu vi| viêm gan siêu vi C| điều trị viêm gan| benh gan sieu vi B| cách điều trị viêm gan B