Các yếu tố gia tăng tỷ lệ rủi ro bị nhiễm viêm gan C

Các yếu tố gia tăng tỷ lệ rủi ro bị nhiễm bệnh viêm gan C

• Làm việc trong ngành y tế, sờ mó đến máu.
• Chích ma túy, dù chỉ một lần
• Nhiễm trùng HIV
• Xỏ lỗ tai, lỗ mũi hoặc xâm mình bằng kim không được khử trùng kỹ lưỡng
• Truyền máu hoặc nhận bộ phận ghép từ những năm trước 1992
• Truyền huyết thanh chứa chất đông máu (clotting factor) từ những năm trước 1987
• Lọc máu lâu dài
• Người mẹ bị nhiễm viêm gan C

Khi nào thì đi khám bệnh?

• Khi nghi ngại là mình bị nhiễm trùng viêm gan C
• Có các yếu tố rủi ro như chích ma túy
• Có các triệu chứng của viêm gan C
• Thử máu tại nhà, và kết quả cho thấy bị nhiễm trùng viêm gan siêu vi C. Bác sĩ sẽ phải tìm kiếm chi tiết hơn để định bệnh chính xác.

Sửa soạn trước khi đi khám bệnh: Thời gian gặp bác sĩ thường giới hạn, do đó nên sửa soạn cẩn thận qua việc:
• Ghi chép chi tiết các triệu chứng xảy ra
• Ghi chép các chi tiết về sự thay đổi trong sinh hoạt hàng ngày.
• Lập danh sách các món thuốc đang dùng, liều lượng sử dụng kể cả các nón dược thảo, thức ăn phụ, thuốc bổ.
• Nếu cần, đi khám bệnh cùng với người thân để được giúp đỡ thu góp các lời chỉ dẫn cần thiết.
• Ghi chép sẵn các câu muốn hỏi bác sĩ.

Nên hỏi bác sĩ những điều sau đây:
• Lượng siêu vi khuẩn viêm gan C trong cơ thể tôi là bao nhiêu?
• Viem gan sieu vi C đã gây hư hoại gan hay chưa?
• Tôi có cần chữa trị hay không?
• Việc chữa trị bao gồm những phương cách nào?
• Mỗi phương cách chữa trị có lợi / hại ra sao?
• Theo ý bác sĩ thì các chữa trị nào thích hợp nhất cho tôi?
• Tôi đang dùng các loại thuốc… Chúng có ảnh hưởng gì đến việc chữa trị viêm gan C hay không?
• Thân nhân tôi có cần thử máu tìm viêm gan C không?
• Tôi có thể gây bệnh viêm gan C cho kẻ khác hay không?
• Tôi cần làm gì để bảo vệ người chung quanh khỏi bị viêm gan C?
• Tôi có cần gặp bác sĩ chuyên khoa không? Phí tổn là bao nhiêu và bảo hiểm của tôi có trả không?
• Bác sĩ có sách vở, giấy chỉ dẫn nào để tôi mang về đọc thêm không? Có trang nhà nào để tôi tham khảo thêm không?
• Khi nào thì tôi cần tái khám?
• Tôi có thể uống rượu không?
• Tôi cần tránh những loại thuốc men nào?

Ngoài các câu hỏi trên, đừng ngần ngại hỏi bác sĩ các chi tiết mà bạn chưa hiểu rõ.

Bác sĩ sẽ cần hỏi một số chi tiết và có thể bao gồm các câu hỏi sau đây:
• Khi nào thì triệu chứng bắt đầu?
• Các triệu chứng xuất hiện liên tục hay chỉ thỉnh thoảng?
• Triệu chứng nặng nhẹ ra sao?
• Có điều gì khiên các triệu chứng giảm nhẹ? Có điều gì khiến triệu chứng trở nặng?
• Có được truyền máu bao giờ không? Khi nào?
• Có khi nào tự chích thuốc không có toa bác sĩ?
• Có bao giờ bị chứng vàng da hoặc bị viêm gan không?

Thử nghiệm và chẩn đoán
Người bị nhiễm trùng thường không có triệu chứng nào cho đến nhiều năm về sau, hoặc chỉ hay biết khi đi thử máu định kỳ, khi hiến máu.
Trước khi thử máu, bác sĩ sẽ giải thích lý do và các yếu tố liên quan đến viêm gan C.
Các loại thử nghiệm viêm gan C:
• Thử máu tìm sự hiện diện của kháng thể (antibody hay Ab) chống lại siêu vi khuẩn viêm gan C, có thể biết kết quả trong vòng 20 phút. Loại thử nghiệm này cho biết ta có tiếp cận (exposure) với siêu vi khuẩn viêm gan C hay không.
• Thử máu để đo lượng viêm gan siêu vi C (viral load) hiện diện trong cơ thể
• Thử máu tìm sự hiện diện của siêu vi khuẩn viêm gan C qua các di tính (RNA), loại thử nghiệm này cho thấy đang bị nhiễm trùng viêm gan C hay không.
• Thử máu để tìm loại siêu vi khuẩn viêm gan C (genotype), loại thử nghiệm này giúp bác sĩ quyết định việc chữa trị.
Hiện nay, có loại thử nghiệm viêm gan C tại nhà (Home testing for hepatitis C: “the Home Access Hepatitis C Check kit”) để tìm kiếm xem ta có bao giờ tiếp cận (exposure) với siêu vi khuẩn viêm gan C hay không. Cần thảo luận với bác sĩ về kết quả của loại thử nghiệm này.

Để tìm kiếm xem gan có bị hư hoại gì không, bác sĩ có thể dùng các loại thử nghiệm sau đây:
• Thử máu đo lượng phân hóa tố từ gan để ước tính mức hoạt động của gan (Liver function tests).
• Trích mô gan để xem siêu vi khuẩn có gây hư hoại gan hay không và nếu có, hư hoại đến mức độ nào.
• Dùng CT scan, MRI, hoặc siêu âm (ultrasound) để tìm kiếm dấy vết của ung thư.
Ngoài ra, bác sĩ có thể thử máu để tìm kiếm các chứng nhiễm trùng khác như HIV, viêm gan B.

Chữa trị

Bác sĩ có thể chữa trị hoặc chỉ theo dõi định kỳ tùy theo các yếu tố sau:
• Gan bị hư hoại đến mức độ nào
• Tình trạng sức khỏe hiện tại
• Các chứng bệnh khác đang bị
• Lượng siêu vi khuẩn viêm gan C hiện diện trong cơ thể
• Loại siêu vi khuẩn viêm gan C nào (genotype) đã gây nhiễm trùng

Chữa trị không hẳn là một phương cách hoàn hảo vì các loại thuốc sử dụng hiện nay mang theo nhiều phản ứng phụ nặng nề, khá đắt tiền và không hẳn là hữu hiệu cho mọi bệnh nhân.

Chữa trị viêm gan C cấp tính: Hầu hết bệnh nhân không được chữa trị vì họ không có triệu chứng nào để đi khám bệnh và thử nghiệm. Ngoại trừ một số trường hợp như người vừa bị đâm bởi kim chích từ bệnh nhân bị viêm gan C, việc chữa trị có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng kinh niên. Cách chữa trị để phòng ngừa này y học chưa rõ hiệu quả ra sao.

Chữa trị viêm gan C kinh niên:
Khi bị nhiễm viêm gan C kinh niên, nhưng gan chưa bị hư hoại, bệnh nhân có thể không cần chữa tri. Khi có dấu hiệu suy gan, bác sĩ có thể dùng chung một số thuốc để kháng bệnh.
Dù chữa trị hay không, bệnh nhân vẫn cần được theo dõi định kỳ để kiểm nghiệm sự diễn tiến của bệnh trạng.
Các loại dược phẩm đang được dùng để trị viêm gan C bao gồm interferon, dùng chung với ribavirin và một loại thuốc kháng sinh khác như boceprevir (Victrelis) hoặc telaprevir (Incivek). Bệnh nhân được chữa suốt 6 -12 tháng.

Căn bệnh có thể tái phát sau một thời gain “lành” bệnh; bác sĩ có thể chữa trị lần nữa hoặc ngưng luôn tùy theo tình trạng của bệnh tật và bệnh nhân chịu đựng lần chữa trị ra sao.

Khi gan hư hoại đến thời kỳ cuối, bệnh nhân có thể cần ghép gan mới. Đây không phải là cách chữa trị vĩnh viễn vì siêu vi khuẩn viêm gan C vẫn tiềm ẩn trong cơ thể. Việc ghép gan chỉ giúp kéo dài đời sống của bệnh nhân.
Hiện nay, chưa có thuốc chủng ngừa viêm gan C mặc dù đã có thuốc chủng ngưa viêm gan A và viêm gan B. Bác sĩ có thể chủng ngừa để tránh các chứng bệnh kể trên gây hư hoại thêm cho gan.

Nhiễm viêm gan C có thể thay đổi đời sống của bệnh nhân, và họ có thể cần tìm cách đối phó qua việc thay đổi cách sinh hoạt hàng ngày. Những phương cách này giúp bệnh nhân sống khỏe mạnh hơn và giúp thân nhân phòng ngừa việc lây bệnh. Bác sĩ có thể chỉ dẫn như sau:
• Ngưng uống rượu, rượu gia tăng độ hư hoại của gan.
• Tránh các loại thuốc men gây hư hoại gan. Cần thảo luận với bác sĩ về các loại thuốc này, kể cả các món thuốc bán tự do (the over-the-counter medication).
• Duy trì sức khỏe qua việc chọn lựa những món ăn đủ chất dinh dưỡng như rau, trái cây; tập thể dục hàng ngày và ngủ đủ giấc.
• Giúp người chung quanh phòng ngừa việc tiếp cận với máu từ người bệnh bằng cách băng kín các vết thương; đừng dùng chung dao cạo râu, bàn chải răng. Đừng hiến máu. Đừng tặng bộ phận để ghép. Đừng hiến tặng tinh trùng và nhất là nói cho nhân viên y tế biêt về việc nhiễm trùng của mình để họ cẩn thận hơn.

Y Học Hoán đổi (Alternative medicine)
Chưa có cách chữa trị nào trong Y Học Hoán Đổi hoặc Y Học phụ trội (complementary medicine) hữu hiệu trong việc chữa trị viêm gan C.
Milk thistle đang được một số người dùng để giảm vàng da và những chứng suy gan khác. Nếu bạn muốn thử dùng milk thistle, hãy thảo luận với bác sĩ.
Phòng ngừa
Phòng ngừa việc nhiễm trùng viêm gan C bằng những cách sau đây:
• Ngưng dùng ma túy. Nếu đã dùng ma túy và không thể ngưng, đừng dùng chung kim chích cũng như các vật dụng để dùng ma túy khác.
• Hãy cẩn thận với việc xỏ lỗ tai, lỗ mũi hoặc xâm mình. Chọn một nơi có tên tuổi, và cần biết rõ cách người xâm tẩy trùng dụng cụ ra sao. Phải dùng kim mới, còn nguyên trong bao bọc.
• Hãy cẩn thận với việc châm cứu, đừng để người châm kim dùng kim đã sử dụng. Phải dùng kim mới, còn nguyên trong bao bọc.
• Dùng phương pháp an toàn khi giao hợp. Đừng giao hợp với những người có nhiều bạn tình. Đừng giao hợp với người ta không biết rõ tình trạng sức khỏe ra sao.

Xem thêm: viem gan B| gan nhiem mo| phuong phap tot nhat dieu tri viem gan B| phương pháp tốt nhất điều trị viêm gan B| benh gan sieu vi B| benh viem gan A| thuoc giai doc gan